Iris Waaling, een moeder van twee gezonde kinderen. Sebastiaan is inmiddels zes jaar en Elise werd kortgeleden geboren. Ogenschijnlijk niets aan de hand. Totdat je een boek van haar hand leest en je realiseert dat ze naast moeder van twee gezonde kinderen ook nog eens de moeder van twee veel minder gezonde kinderen is geweest.
Gijs. Een baby zonder toekomst beschrijft de geboorte en het overlijden van het tweede kind van Iris en Martin Waaling. Het groeit tijdens haar zwangerschap voorspoedig maar tijdens een onderzoek in de negende maand wordt een onregelmatigheid ontdekt. Het betrof een routine-onderzoek dat nodig was om zeker te weten of de baby van een stuitligging naar een gewone ligging was gedraaid. De baby bleek netjes gedraaid te zijn, maar het onderzoek wees ook uit dat de aanstaande boreling wel een heel klein hoofdje had. Veel te klein voor een foetus die over een paar weken geboren zou moeten worden. Talrijke onderzoeken en veel angstige dagen verder bleek dat de baby een zeer ernstige hersenafwijking had. De bevalling vond vervroegd plaats. De ouders hadden de wetenschap dat het kleintje een kort, zeer kort leven beschoren zou zijn en ze wilden er met elkaar het beste van maken samen met dat kindje. Kort voor de bevalling was het wel duidelijk geworden dat er voor de baby eigenlijk geen toekomst zou zijn. Het werd met de gynaecoloog besproken. Misschien zou het kindje al meteen nadat het geboren was, overlijden. Zoveel was wel duidelijk. Er zouden geen levensreddende handelingen verricht worden. De ouders wisten dat ze geen hoop moesten koesteren. In zekere zin hadden ze daar vrede mee. Het kleintje dat geboren werd, was een jongetje. Gijs werd zijn naam. De ouders hadden zich erop voorbereid dat ze snel afscheid van hem zouden moeten nemen. De verwarring was dan ook zeer groot, toen het medisch team meedeelde dat Gijs naar een couveuse zou verhuizen en dat ze hem zouden proberen per sonde voeding te geven. Pas veel later werd duidelijk waarom -voor het gevoel van de ouders tegen de afspraak in- toch deze maatregelen werden getroffen. Een pasgeborene levensreddende handelingen onthouden staat in Nederland gelijk aan euthanasie en dat is aan veel wettelijke handelingen gebonden. Zorgvuldigheid was in deze situatie een eerste vereiste. Er moest onderzoek verricht worden om vast te kunnen stellen of het wettelijk geoorloofd was om het leven van Gijs te laten eindigen. In Nederland ligt het ingewikkeld. Bij de wet is euthanasie verboden, maar toch wordt het aanvaard dat in uitzichtloze situaties een behandeling gestaakt wordt. Dat hoeft niet alleen in het geval van ondraaglijk lijden. Een bijkomende factor was in dit geval de wilsonbekwaamheid van Gijs. Het medische team raakte er vervolgens wel van overtuigd dat Gijs geen enkele toekomst had, maar het raadplegen van collega’s, het inschakelen van de inspectie van volksgezondheid en het voldoen aan andere wettelijke voorwaarden maakte dat het toch nog ruim drie weken zou duren, voordat Gijs in het ziekenhuis op eigen kracht in het bijzijn van zijn ouders zijn laatste adem mocht uitblazen.
Iris heeft kort na het overlijden van Gijs een begin gemaakt met haar gevoelens, haar onzekerheden, haar verwarring aan het papier toe te vertrouwen. "We waren net in deze stad komen wonen samen met ons zoontje. De woensdagochtend werd mijn schrijfochtend. Ik kon me er volledig op concentreren en heb zoveel mogelijk de ervaringen van die eerste dagen opgeschreven, compleet met misvattingen en misverstanden. Later ga je ervaringen interpreteren, begin je bovendien te begrijpen dat die artsen geen beloften schonden, maar samen met jou en je man probeerden het allemaal tot een goed eind te brengen. Ook dat heb ik opgeschreven."
Het korte leven en de dood van Gijs zijn vanzelfsprekend van grote invloed op Iris en haar man geweest. Niet alleen schreef Iris er een boekje over, maar ze heeft inmiddels ook een website geopend, waarin ze een korte toelichting geeft over wat hen is overkomen en hoe ze er nu mee omgaan. Wie bladert komt een tweede naam tegen: Jenny. Niet alleen de titel van een manuscript, maar ook de naam van het derde kind dat zij en haar man kregen en dat precies dezelfde ernstige hersenafwijking had als Gijs. Jenny werd in de zesde maand geboren, maar stierf al dezelfde dag. Of dat tweede boek ooit wordt uitgegeven is nog onzeker. Er zullen opnieuw fondsen voor moeten worden aangesproken om die uitgave te realiseren. De uitgave van het boekje over Gijs werd mede mogelijk gemaakt door de Stichting Algemeen Welzijnsfonds voor Geestelijk en Lichamelijk Gehandicapten. "Ik hoop wel dat het ervan komt. Op mijn website kan men ook aangeven of er belangstelling voor zo’n tweede boekje is. Ik heb veel van mij af kunnen schrijven en hoop dat ik er anderen die met vergelijkbare situaties te maken hebben gekregen mee tot steun kan zijn." Voor het boekje over Gijs is inmiddels ook belangstelling uit de medische hoek. "Het is niet alleen een ervaringsboekje geworden, maar nodigt ook uit tot discussie. Het zou ons een goed gevoel geven, wanneer ook aankomende artsen in dit boekje een aanleiding zien om er met elkaar over van gedachten te wisselen. ‘Hoe zou jij handelen in zo’n situatie? Wat wordt jouw standpunt inzake euthanasie?’ We hebben achteraf beseft hoeveel invloed de geboorte en het overlijden van Gijs en vervolgens ook van Jenny niet alleen ons zelf en onze directe omgeving maar ook de artsen en verpleeg- en verloskundigen heeft beziggehouden."
De website van Iris is te vinden onder www.iriswaaling.nl. Er is ook de mogelijkheid om in een gastenboek te schrijven.
Gijs, Een baby zonder toekomst is een uitgave van REGIO-Projekt Groningen in opdracht van de Stichting Ommelanden. Het kost fl. 29,95, telt 96 pagina’ s en is door Iris geïllustreerd. ISBN 90-5028-151-6.